Borderline Kişilik Bozukluğu (BKB), genç erişkinlik döneminde başlayan, aşırı dürtüsellik, duygulanımda ve kişiler arası ilişkilerde dengesizlik, benlik algısında yetersizlik ve terkedilmeye karşı aşırı hassasiyet ile karakterize bir sendromdur (APA, 2013; Sargın ve Sargın, 2015). Kişinin düşünce ve algılama biçiminde, insanlara karşı olan duygularında ve ikili ilişkilerinde problemlere yol açan bir psikiyatrik rahatsızlıktır. Kişinin öz denetim mekanizmalarında sorun vardır, düşünce ve davranışlarında istikrarsızlık söz konusudur. Bu bozukluk genellikle ergenlik veya genç yetişkinlik döneminde ortaya çıkmaktadır.
“Borderline” kelimesi ‘sınırda, belirsiz’ anlamını taşır. Bunun nedeni borderline kişilik bozukluğunun ilk tanımlandığı dönemde; nevroz ve psikoz olarak adlandırılan iki psikiyatrik durum arasında sınır olarak kabul edilmesidir.
APA’nın DSM 5 sınıflandırmasına göre BKB tanısı koyabilmek için aşağıda verilen 9 kriterden 5’inin ya da daha fazlasının varlığı gereklidir.
Tanı Kriterleri:
1)Terk edilmekten kaçınmak için çılgınca çaba gösterme
2)Gözünde aşırı büyütme ve yerin dibine sokma uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişiler arası ilişkiler
3)Kimlik karmaşası
4)Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, güvensiz araç kullanma vb.)
5)Yineleyici intihar davranışları, girişimleri ya da göz korkutmalar
6)Duygulanımda tutarsızlık
7)Süreğen bir boşluk duygusu
8)Uygunsuz yoğun öfke, öfke denetiminde güçlük
9)Zorlanmayla ilişkili gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır çözülme belirtileri.
Borderline Kişilik Bozukluğu Belirtileri:
BKB olan kişilerin ani ruh hali değişiklikleri vardır. Yoğun dürtüsellik nedeniyle; kumar oynama, tehlikeli cinsel birliktelikler yaşama, aşırı yeme, madde kullanımı gibi uç noktalarda davranışlar sergileyebilirler. Çoğunlukla hayatlarını gerçekte kim olduklarını ve ne amaçla yaşadıklarını sorgulayan düşüncelere kapılırlar. Bu kişilerin fikirleri çok çabuk değişebilir. Onlara göre olaylar ya çok iyidir ya da çok kötü. Ortası yoktur. Keskin şekilde değerlendirirler. İkili ilişkileri istikrarsızdır.
Borderline kişilik bozukluğuna sahip kişilerde görülebilecek davranışlar:
- Benlik duygusunda bozulma, aşırıya kaçma
- Biriyle çok çabuk yakın ilişki kurma eğilimi
- Yakın olduğu biriyle sebepsiz yere, aniden iletişimi kesme
- Kendine zarar verme
- İntihar düşüncesi veya girişimi
- Dikkatsiz ve hızlı araba sürme,
- Aşırı ve gereksiz para harcama
- Ani gerçekleşen ve yoğun yaşanan ruh hali değişimleri,
- Öfke kontrolünde problem yaşama
- Boşlukta hissetme
- Diğer insanlar hakkında yersiz bir şüpheciliğe kapılma, güven problemi yaşama gibi belirtiler gözlenebilir.
Tedavisi:
Borderline kişilik bozukluğunda kullanılan tedavi yöntemi psikoterapi yani konuşma terapisidir. Kişinin savunma düzenekleri, düşünce şemaları yeniden yapılandırılır. Bu yöntemde hasta ile terapist birlikte işbirliği içindedir. Hastanın; yaşamını normal bir şekilde devam ettirebilecek işlevselliği geri kazanması, rahatsızlık hissi oluşturan duygu ve düşüncelerin yönetilebilmesi , dürtüselliğinin azaltılması, empati yeteneğinin geliştirilerek ikili ilişkilerin daha sağlıklı hale getirmesi amaçlanır. Terapi ile beraber gerek görüldüğü taktirde ilaç tedevisi de sürece eklenmelidir.
Psikolog Melis Kılınç
KAYNAKÇA
1- Kutlu, M. A. (2018). Borderline kişilik bozukluğu: Bir gözden geçirme. Medeniyet Araştırmaları Dergisi, 3(5), 11-20.
2- Aydemir, Ö., Demet, M. M., Danacı, A. E., Deveci, A., Taşkın, E. O., Mızrak, S., … & İçelli, İ. (2006). Borderline kişilik envanterinin Türkçe’ye uyarlanması, güvenilirlik ve geçerliliği. Türkiye’de Psikiyatri, 8(1), 6-10.
3- Derin, G., & Öztürk, E. (2018). DİSSOSİYATİF BOZUKLUKLAR VE SINIRDA (BORDERLİNE) KİŞİLİK BOZUKLUĞUNDA RUHSAL TRAVMA. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(3), 29-42.
4- Masterson, J. F. (1976). NARSİSTİK VE BORDERLİNE KİŞİLİK BOZUKLUKLARI.
5- Akpınar, F. (2010). Borderline kişilik bozukluğu olan bireylerin öfke tarzları ve saldırganlık davranışı üzerine bir inceleme (Master’s thesis, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü).
