Herkese merhaba… Biliyorsunuz ki, bir bebek birçok şeyi içgüdüsel olarak bilerek dünyaya gelir, bunlardan biri emme iç güdüsüdür. Ayrıca bebek ilk doğduğu haftalarda anneyi kendisinden bağımsız biri olarak göremez, anne onun ayrı bir uzantısıdır aslında, bu yüzden de emmek anne-bebek ilişkisini oluşturan ve aynı zamanda aradaki bağı sağlayıp güçlendiren bir eylemdir, bir sevgi alışverişidir. Bebeğin emmesi hem anne hem de bebek için bu kadar özel ve değerliyken, dolayısıyla bu emme sürecini hem başlatmak hem de sonlandırmak haliyle çok büyük bir önem arz eder. Özellikle emme dönemini sonlandırmak hem anne için hem bebek için çok sancılı bir süreçtir. O yüzden bu yazımda emme dönemini sonlandırma sürecinin üzerinde durmak istedim.
Dünya Sağlık Örgütü, bebeklerin ilk 6 ay sadece anne sütüyle beslenmesini, 6 aydan itibaren uygun ek gıdalar eşliğinde, emzirmenin 12-24 ay kadar sürdürülmesini önermektedir. Bu bilgiler doğrultusunda, anne ve bebek için en uygun zamanda emzirme sonlandırılabilir. Eğer bebek zaten emmeyi kendi bırakırsa, bu süreç kolay geçecek demektir, fakat emzirmeyi sonlandırmaya anne karar verdiyse, muhtemelen bu süreç daha zor atlatılacaktır. Bebeğin bu dönemde rahat olması da çok önemlidir, bu durum süreci kolaylaştırır. O yüzden diş çıkarma, ev değişikliği, bakıcı değişikliği gibi bebeğin üzerinde stres yaratabilecek durumlar söz konusu olduğunda, emzirmeyi sonlandırma tercih edilmemelidir. Annenin, bebeğin fiziksel, zihinsel ve duygusal açıdan hazır olmadığı bir dönemde etkin olmayan yöntemlerle sütten kesmeye çalışması bebeğin cezalandırıldığı hissini yaşamasına, psikososyal gelişiminin zedelenmesine, annenin suçluluk ve yetersizlik hissetmesine neden olabilmektedir.
Uygun zamana karar verdikten sonra, annenin psikolojik olarak hazır hissetmesi çok önemlidir, çünkü bu süreçte dirençli, sabırlı, istikrarlı ve kararlı olmalıdır, çünkü unutulmamalıdır ki bu süreç bebek için olduğu kadar anne için de çok zordur. Anne, bebeğin kendisine bağımlılığı azalacak şeklinde düşünüp bu motivasyonla ilerlerken, bir yandan da bebeğiyle iletişiminin kesileceğini düşünüp üzülebilir, fakat aslında iletişim kesilmiyor, iletişimin şekli değişiyor sadece, bu unutulmamalı…
Şimdi asıl olarak, bu emzirme dönemini nasıl sonlandırmamız gerektiğine gelelim… Memeyi bıraktırmak için en ideal yol; bunu aşama aşama yapmaktır. Bebek birden memeden kesilmemeli, alıştıra alıştıra bıraktırılmalıdır. Emzirme sayısı azaltılırken, aynı zamanda emzirme süreleri de kısaltılmaya çalışılmalıdır. Örneğin; günde 4 kez emzirmeden, 2’ye, sonra 1’e düşerek ve her bir süreyi bir hafta sürdürerek, toplamda minimum 1 ay gibi bir zamanda süreç sonlandırılabilir. Emzirme sayısını azaltmaya, ilk olarak öğle öğün kesilerek başlanabilir. En son kesilecek beslenmeler gece beslenmesidir. Emzirme sayısı günde 1 kez’e indirildiğinde, emzirme sadece gece uykusu öncesinde yapılmaya başlanılabilir.
Peki emzirmeyi sonlandırma sürecinde nasıl davranmalısınız? Her şeyden önce bu dönem bebeğin neler olduğunu anlayamadığı bir dönem… Çok sevdiği eylem olan meme emmenin neden yasaklandığını anlayamıyor, belki de annesinin sevgisini kaybettiğini düşünüyor, kızıyor, hırçınlaşıyor, inatla size saldırıyor ya da olduk olmadık herhangi bir sebepten dolayı ağlamaya başlıyor… Bunlara hazırlıklı olmalı ve bunları anlayış ve sabırla karşılamalısınız.
Eğer bebeğiniz ‘’azalma’’ ve ‘’bitme’’nin ne olduğunu anlayabilecek yaştaysa ona memede süt azaldığını ve yakında sütün kalmayacağını söyleyebilirsiniz. Ve eğer bu, bebeğe söylendiyse, emzirme bir iki hafta içerisinde sonlanmalıdır, çünkü aksi halde söylediklerinizin gerçek olmayıp, dikkate alınmasının gerekmediğini göstermiş olursunuz. Emzirmeyi bırakmadan bir gün öncesinde ise ‘’yarın son kez süt gelecek ve bitecek’’ diyebilirsiniz.
Yazımın en başında da dediğim gibi aslında meme, bebek için başlangıçta kendisinin bir parçası olsa da sonrasında ‘’anne’’ demek… Dolayısıyla bebeğe memenin ve annenin hala burada olduğunu, sadece memenin içindeki sütün bittiğini söylemek ve bebeğin hala memeyle temas halinde olmasını sağlamak önemlidir. O yüzden bebek memeye dokunmak isterse bırakın dokunsun, o dokunurken de şefkatinizi ve sevginizi göstermeyi de ihmal etmeyin…Bebek, memeyi ısrarla isteyerek direnç gösterirse de, bir olayla veya oyuncakla dikkatini dağıtmaya çalışabilirsiniz.
Son olarak emzirme dönemini sonlandırırken yapılan bazı yanlışlardan bahsetmek istiyorum. Öncelikle bebeği tiksindirmeyin. Geleneksel yöntemler olarak meme ucuna salça, şeker vb şeyler sürülüp bebeğin tiksinmesinin sağlandığını biliyoruz fakat bu çok yanlış, bebek tiksindirilmemelidir. Memeden ayrılmanın bu olumsuz duygularla özdeşleşmesini istemeyiz değil mi? Meme uf olmuş, köpek yemiş vs diyerek de bebeğinizi, memeye zarar geldiği konusunda korkutmayın. Ayrıca kocaman oldun hala emiyorsun vs diyerek çocukta utanç duygusu yaratmak ve bunu küçücük yaşında başa çıkması gereken bir durum haline getirmek istemeyiz değil mi? Ayrıca başından beri belirttiğim gibi bu dönem bebek için çok önemlidir ve bu yüzden daha büyük bir özenle sevgi, şefkat gösterilmesi ve güven verilmesi gereken bir dönemdir. Dolayısıyla böylesine annesine ihtiyaç duyduğu bir dönemde onu memeden uzaklaştırmak için babaanneye/anneanneye bırakmak çok yanlış bir hareket olacaktır.
Unutmayın bu dönemde hem sizin hem bebeğinizin üzülmesi, çok zor zamanlardan geçmeniz, sabrınızın tükenmesi/tükenecek gibi olması ve bununla birlikte davranışlarınızda değişikliğin olması çok doğal…Ayrıca bana kalırsa, özellikle bu dönemde eşinizden, ailenizden size destek olmalarını, yardım etmelerini ve anlayışlı olmalarını istemeniz, sizin için çok iyi olacaktır. Bu zorlu süreci en kolay şekilde atlatmanız dileğiyle…
Kaynakça:
Dünya Sağlık Örgütü http://www.who.int/topics/breastfeeding/en/
Yüzer-Alsaç, S. & Polat, S. (2018). Annelerin emzirmeyi sonlandırma sürecine ilişkin bilgi ve uygulamaları. FNJN Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 26(1), 11-20. https://doi.org/10.26650/FNJN.387152
Stajyer Psikolog İpek Kahyaoğlu
Sorularınız için benimle iletişime geçebilirsiniz: kahyaogluipek@gmail.com
