Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu (DEHB veya DEB) olan bir çocuk veya gençle birlikte yaşam, zorlayıcı olsa bile aynı zamanda sinir bozucu olabilmektedir. Ancak bir ebeveyn olarak çocuğunuzun günlük zorlukların üstesinden gelmesine yardım edebilir, enerjilerini pozitif alanlara yönlendirebilir ve ailenizi daha fazla sakinleştirebilirsiniz. Çocuğunuzun problemlerine ne kadar erken ve istikrarlı bir şekilde bakarsanız, hayattaki başarı şansı o kadar artmaktadır.
DEHB olan çocuklar yürütme işlevinde genellikle bazı eksikliklere sahiptir.Bunlar: önceden düşünme ve planlama, dürtüleri kontrol etme ve görevleri tamamlama yeteneği. Bu, çocuğunuzun kademeli olarak kendi davranış becerilerini edinirken, ilave rehberlik sağlayarak yürütme konusunda sorumluluk üstlenmeniz gerektiği anlamına gelmektedir.
Her ne kadar DEHB’nin semptomları, aşırı yorulmaktan başka bir şey olmasa da, sizi görmezden gelen, rahatsız eden veya utandıran çocuğun isteyerek hareket etmediğini unutmamak önemlidir. DEHB olan çocuklar sessizce oturmak ister; odalarını düzenli ve düzenli hale getirmek istiyorlar, ebeveynlerinin söylediği her şeyi yapmak istiyorlar; ancak bu şeylerin nasıl yapıldığını bilmiyorlar.
DEHB’ye sahip olmanın çocuğunuz için sinir bozucu olduğunu unutmazsanız, olumlu, destekleyici yollarla cevap vermeniz çok daha kolay olacaktır. Sabır, merhamet ve bol destekle, çocukta DEHB’yi istikrarlı ve mutlu bir evin tadını çıkarırken yönetebilirsiniz.
DEHB VE AİLE
DEHB’li bir çocuğa başarıyla ebeveynlik etmeden önce, çocuğunuzun semptomlarının aile üzerindeki etkisini bir bütün olarak anlamak önemlidir. DEHB olan çocuklar aile yaşamını bozabilecek çok çeşitli davranışlar sergilerler. Genellikle ebeveyn talimatlarını “duymazlar”, bu nedenle onlara uymazlar. Diğer aile üyelerini bekletirler çünkü dağınık ve kolayca dikkati dağılmış dağılabilen durumdalardır. Projelere başlarlar ve onları bitirmeyi unuturlar. Dürtüsellik sorunları olan çocuklar, konuşmaları kesintiye uğratır, uygunsuz zamanlarda dikkat ister ve düşüncesizce konuşabilir, dokunaksız veya utanç verici şeyler söyleyebilirler. Onları yatırma ve uyutma çoğu zaman zordur. Hiperaktif çocuklar evdeki eşyaları yırtabilir veya kendilerini fiziksel tehlikeye sokabilirler.
Bu davranışlardan dolayı, DEHB’li çocukların kardeşleri birçok zorlukla karşı karşıyadır. İhtiyaçları genellikle DEHB olan çocuklardan daha az dikkat çeker. Hata yaptıklarında daha keskin bir şekilde azarlanabilirler ve başarıları daha az kutlanabilir. Ebeveyn yardımcısı olarak kabul edilebilirler ve DEHB’li kardeşler gözetiminde kötü davranırlarsa suçlanabilirler. Sonuç olarak, kardeşlerde aile içerisinde aslında ona ait olmayan bir rolü üstlenmek zorunda kalabilirler.
DEHB olan bir çocuğun talepleri fiziksel ve zihinsel olarak yorucu olabilir. Çocuğunuzun “dinleyememesi”, hayal kırıklığına yol açabilir ve bu onun için de hayal kırıklığına neden olabilir – çocuğunuza kızdığınız için suçluluk da duyabilirsiniz. Çocuğunuzun davranışları sizi endişeli ve stresli yapabilir. Kişiliğiniz ve DEHB olan çocuğunuzunki arasında temel bir fark varsa, davranışlarını kabul etmek özellikle zor olabilir.
DEHB olan bir çocuğu büyütmenin zorluklarını karşılamak için, şefkat ve tutarlılık kombinasyonunda ustalaşabilmelisiniz. Hem sevgi veren hem de yapı sağlayan bir evde yaşamak, DEHB’yi yönetmeyi öğrenen bir çocuk veya genç için en iyi şeydir.
Bu konu ile ilgili ebeveynlik ipuçları için tıklayınız.
DEHB konusunda destek almak için tıklayınız.
Klinik Psikoloji Uzm. Hatice Ünal Demir
